Thời đại nào cũng cần người khai nhịp. Dòng xe nào cũng có một ngôi sao. Và trong câu chuyện kéo dài ba thập kỷ phân khúc MPV tại Việt Nam, mỗi thời đại đều có nhân vật xuất chúng, định hình cả một kỷ nguyên. Đây không chỉ câu chuyện về những chiếc xe, mà đại diện không chính thức cho dòng chảy xã hội, kinh tế và văn hóa Việt Nam qua từng giai đoạn phát triển.
Thập niên 1990: cá mập Toyota Hiace lên bờ, trở thành huyền thoại
Những năm đầu thập niên 90, khi đất nước vừa mở cửa, thị trường ô tô Việt còn là vùng đất hoang sơ, xích lô 3 bánh vẫn được phép lưu thông. Trong bối cảnh ấy, Toyota Hiace cá mập đầu đàn lên bờ – mạnh mẽ, thích nghi, đầy bản năng sinh tồn.
Hiace là biểu tượng của thời đại. Thân hình thuôn dài, cửa lùa tiện dụng, động cơ diesel, khả năng chở người chở hàng đa năng, Hiace trở thành “con dao Thụy Sĩ” của làng vận chuyển. Xe đưa đón nhân viên, các em học sinh đến trường, hộ tống sư thầy cô bác đi chùa, xe khách liên tỉnh, xe cứu thương, xe phục vụ vận tải Aha move khi vào cuối vòng đời, Toyota Hiace đã viết nên chương đầu tiên của câu chuyện MPV.
Điều đặc biệt ở Hiace không nằm ở thiết kế hay công nghệ – mà ở khả năng biến hóa linh hoạt. Sáng chở hàng, chiều chở khách, tối trở thành “nhà di động” cho những chuyến săn đêm. Trong tay người Việt, Hiace được tái sinh với vô vàn phiên bản độ chế, làm xe khởi nghiệp bán hàng rong, và thậm chí cả tiệm cắt tóc di động bên trong Hiace cũng không hiếm.
Thập niên 2000+: quyền năng V-Class và những nhân vật phụ
Mercedes V-Class xuất hiện năm 2015 như ông vua phân khúc MPV cao cấp. Nếu Hiace là “người khai phá”, chiếc Zace màu vỏ dưa tiếp nối hàng triệu cung đường xuôi ngược, Innova trở nên phổ biến trong giới taxi 7 chỗ, V-Class chính là “kẻ định chuẩn” cho hình thái một chiếc MPV hạng sang nên trông như thế nào.
Mang dòng máu Mercedes – sang trọng thượng đẳng – V-Class gần như đơn thương độc mã ăn trọn phân khúc MPV hạng sang khi trở thành phương tiện thể hiện địa vị, xe đưa đón khách VIP của 99,99% doanh nghiệp kinh doanh lữ hành cao cấp. Nếu nhớ lại, bạn sẽ nhìn thấy ít nhất một chiếc V-Class màu đen đậu thường trực trong bãi đỗ xe khách sạn 5 sao từ Nam đến Bắc, từ Đông sang Tây.
Trước thời điểm ông hoàng V-Class xuất hiện, hai chiến sĩ (đã hy sinh) đáng chú ý có Mazda Premacy kích thước nhỏ gọn, Mitsubishi Grandis cực kỳ phá cách.
Mang trong mình một profile tuyệt đẹp: xe Nhật, hợp tác với Mercedes Đức, thiết kế bởi nghệ sĩ người Pháp, được bầu chọn là chiếc MPV của năm tại Thái, Grandis định vị cao hơn tất cả các xe MPV thời bấy giờ khi mở bán tại Việt Nam năm 2005. Grandis kiểu dáng như chiếc phi thuyền không gian, thách thức chuẩn mực thẩm mỹ truyền thống. Thời điểm hiện tại, thỉnh thoảng bạn vẫn bắt gặp vài chiếc phi thuyền màu đen vẫn còn hạn đăng kiểm lăn bánh sương sương trên đường phố Sài Gòn. Và Grandis vẫn rất đẹp.
Từ năm 2020: thời đại hoàng kim của chủ tịch Toyota Alphard
Sau thời kỳ 2015, Việt Nam đánh dấu sự bùng nổ như pháo của dòng xe gầm cao. Tuy vậy, cuộc chiến MPV chưa bao giờ ngừng sôi động.
Toyota Innova – Người kế thừa
Innova xuất hiện như sự kế thừa hoàn hảo tinh thần Hiace và Zace để lại, nhưng với diện mạo hoàn toàn mới. Nếu Hiace là “cá mập thô ráp”, Zace “hiền lành như Bụt” thì Innova vừa thân thiện với gia đình, vừa đáp ứng nhu cầu thương mại. Không cần giải thích, Innova trở thành lựa chọn số 1 cho dòng xe MPV 7 chỗ trong 10 năm không đổi. Nhìn vào độ phổ biến của Innova, những người cầm trịch Mitsubishi âm thầm lên kịch bản phế truất.
Mitsubishi Xpander – Kẻ làm cách mạng
Xpander có lẽ là cái tên gây bất ngờ nhất trong thập kỷ này khi ra mắt đúng phong thuỷ: ngày 08 tháng 8 năm 2018. Kiểu dáng crossover-MPV, kích thước compact, không gian rộng rãi, đặc biệt mức giá mềm như bún 550 triệu (so với Innova 750 triệu) Xpander đã tạo ra một cuộc cách mạng thành công ngoài mong đợi. Mitsubishi lần đầu tiên trong đời nếm quả ngọt sau hơn 20 năm ngậm đắng nuốt cay.
Hyundai Custin – Vị tướng trẻ tuổi
Đến tận năm 2023, khi nhận thấy đại dịch qua đi, thị trường đã chín, Custin theo lệnh tổng động viên của Hyundai gia nhập thị trường Việt Nam, điền vào chỗ trống dòng xe MPV họ đang thiếu. Kiểu dáng trẻ trung, nội thất đúng đẹp, cửa lùa tiện dụng, động cơ turbo, hàng loạt trang bị tiện nghi bên trong, Custin từng bước thách thức sự thống trị của Innova bằng cách đưa ra một hình ảnh Oppa thế hệ mới.
Toyota Alphard – Chủ tịch tối cao
Tất cả quỳ xuống! Toyota Alphard mới là chủ tịch thực sự của phân khúc MPV. Câu chuyện của Alphard bắt đầu từ năm 2002 tại quê nhà Nhật Bản, khi Toyota quyết định tạo ra tác phẩm định hình khái niệm Luxury Van. Tên gọi “Alphard” được lấy từ ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Hydra – một ẩn ý không thể rõ ràng hơn về tham vọng trở thành “ngôi sao dẫn đường” trong phân khúc.
Tanaka (Japan): Khi quyết định mua một chiếc MPV cao cấp như Alphard để làm phương tiện di chuyển, điều này đồng nghĩa với bạn đưa ra lời tuyên bố chính thức với những người anh em: chấm dứt tình yêu tuổi trẻ với mọi thể loại JDM ☺
Điều ít người biết là câu chuyện đằng sau kiểu dáng khác biệt của Alphard. Trong khi hầu hết MPV thời bấy giờ theo đuổi thiết kế bo tròn mềm mại, Toyota chọn hướng đi hoàn toàn trái ngược. Alphard được thiết kế với nhiều đường nét vuông vức, góc cạnh, tạo vẻ ngoài chuyển động uy nghiêm, thôi thúc kiêu hãnh như một con bò tót đang lao tới phía trước.
Quyết định táo bạo này xuất phát từ triết lý thiết kế “Forceful x IMPACT LUXURY“. Các nhà thiết kế Toyota muốn tạo ra chiếc xe vượt trên giá trị di chuyển, bật lên tuyên ngôn bốn bánh về địa vị chủ nhân. Họ nghiên cứu kỹ lưỡng tâm lý học về sự nhận diện hình dạng, và nhận ra đường nét vuông vức, thẳng đứng sẽ tạo ra cảm giác an toàn, uy quyền hơn so với đường cong mềm mại.
Hisataka và Satoshi, cặp đôi phụ trách thiết kế ngoại thất Alphard chia sẻ cảm nghĩ: “Khi phát triển và tinh chỉnh kiểu dáng Alphard thế hệ 4, những từ khoá luẩn quẩn trong đầu chúng tôi bao gồm flagship, uy nghiêm, thanh lịch, năng động, bò tót. Lắp ghép những ý niệm rời rạc trở thành tổng thể mạch lạc khiến chúng tôi thực sự đau khổ. Nhưng cuối cùng, mọi đau khổ đều được đền đáp xứng đáng khi Alphard hiện hình, được lựa chọn bởi các VIP khắp châu Á, ngay cả một số big boss châu Âu”.
Lưới tản nhiệt khổng lồ trải tràn mặt trước (không giống con suốt Lexus, cũng không giống quả thận BMW) đặc điểm gây tranh cãi nhất của Alphard – cũng được tính toán kỹ lưỡng: cần bao nhiêu đường cắt để tạo ra số lượng ô vuông. Chưa kể, nếp gấp gân thép chạy dọc body xe tạo ra đường thị giác với chiều sâu thế nào để mang lại hình thái chuyển động dưới nhiều góc độ phản chiếu ánh sáng ngày & đêm.
Toyota Alphard chính thức ra mắt trong triển lãm Vietnam Motor Show 2017, nhận đơn đặt hàng cùng năm. Cuối năm 2023, Alphard tung ra bản facelift, bổ sung tuỳ chọn động cơ hybrid, tiếp tục định chuẩn cho khái niệm Luxury MPV.
Toyota Alphard máy xăng: 4 tỷ 500++
- Kích thước 5.010 x 1.850 x 1.950 mm
- Động cơ 2.4 tăng áp, hộp số tự động 8 cấp
- Đèn pha LED thích ứng, đèn nội thất, đèn trần
- Hệ thống âm thanh 15 loa JBL bao quanh xe
- Hai ghế thương gia Ottoman tích hợp massage
Tổng hợp giá chưa lăn bánh một số mẫu MPV đang lăn bánh
Ba thập kỷ, 20 mẫu xe (trong tổng số hơn 400 tên gọi và kiểu dáng về car nói chung) dòng MPV tại Việt Nam đã trải qua một hành trình kỳ diệu – từ xe thương mại đơn giản, xe cứu thương khẩn cấp, đến tác phẩm công nghệ cao. Mỗi thời đại đều có người khai nhịp, mỗi dòng xe đều có một ngôi sao. Nói gì nói, Toyota Hiace vẫn là huyền thoại mãi mãi, nằm sâu trong ngăn ký ức của người đi đường thế hệ 7X tại Việt Nam.
Hành trình MPV vẫn đang tiếp diễn với sự xuất hiện lần lượt của Phó chủ tịch GAC M8, dòng xe thuần điện BYD M6. Cuộc chiến MPV chưa từng sôi động, nhưng các đối thủ chưa bao giờ ngưng khuyến mãi: ưu đãi trước bạ, tặng phiếu xăng dầu.
Bên dưới, Suốt Ngày XE tổng hợp nhanh giá chưa lăn bánh các mẫu xe MPV đang lăn bánh giúp bạn từ từ ra quyết định. Dù sao đi nữa, ta cũng nên biết hạnh phúc với con số, con xe mình đang lái, để ngưng đánh đố tài lực giới hạn của con người.
- Stargazer: 489 triệu
- Avanza: 558 triệu
- MG G50: 559 triệu
- Xpander: 560 triệu
- Honda BR-V: 629 triệu
- GAC M6 Pro: 699 triệu
- Toyota Innova: 755 triệu
- BYD M6 điện: 756 triệu
- Hyundai Custin: 800 triệu
- Innova Cross: 825 triệu.
- Kia Carnival: 1 tỷ 300.
- Peugeot Traveller: 1 tỷ 500.
- GAC M8 GT Master: 1 tỷ 700.
- Volkswagen Viloran: 2 tỷ.
- Toyota Alphard: 4 tỷ 500.
- Lexus LM: thử đoán xem ☺
❉ ❉ ❉
Đặc điểm chung của MPV-Minivan đúng chuẩn là thiết kế cửa lùa (cửa trượt) giúp vào ra, lên xuống thuận tiện. Xe ô tô cửa lùa hiện diện trong hầu hết Kei-car đặc sản Nhật Bản, phù hợp cho không gian đô thị nhỏ hẹp.
Cửa ô tô cũng rất phong phú và đa dạng (như bất kỳ loại cửa nào đó chúng ta vẫn đang thò ra, thụt vào) từ cửa truyền thống, cửa lùa, cửa kéo cắt, cửa cánh bướm, cửa cánh chim… Mỗi loại có cách thức hoạt động, cấu trúc riêng biệt. Lamborghini và Ferrari thường chơi hệ cửa cắt kéo, gần như các hãng siêu xe khác đều thiết kế cửa cánh chim. Dưới đây là ba loại cửa ô tô phổ biến: cửa truyền thống, cửa lùa, và cửa cánh chim.
1/ Cửa truyền thống – Conventional door
Cửa truyền thống là loại cửa phổ biến nhất, mở ra ngoài bằng cách xoay (kéo) bản lề nằm ở phía trước. Cơ chế hoạt động bao gồm 2 bộ phận:
- Bản lề: kết cấu tương tự bản lề tủ bếp, tủ quần áo. Khi có cảm giác cửa xe đóng không kín, bạn nhớ kiểm tra bản lề để đảm bảo an toàn khi di chuyển.
- Chốt khóa: được điều khiển bởi một mô-tơ điện. Khi nhấn nút mở khóa, tín hiệu gửi đến bộ điều khiển trung tâm, kích hoạt mô-tơ để đóng/mở cửa.
2/ Cửa lùa, cửa trượt – Sliding doors
Cửa lùa (tên gọi khác là cửa trượt) được thiết kế để trượt trên các ray nằm ngang dọc theo thân xe. Đây là thiết kế cửa thường thấy trên các mẫu minivan vì tính tiện dụng trong việc ra vào. Xe du lịch cửa trượt đầu tiên ở Việt Nam là Toyota Hiace (Cá mập) xuất hiện từ thập niên 90s. Ngày nay, Hyundai Custin, Kia Carnival trang bị cửa trượt. Một biến thể của cửa trượt là trượt ra 2 bên, thường thấy trên xe bus.
- Cấu trúc: cửa được gắn trên ray trượt, cho phép cửa di chuyển dễ dàng mà không cần không gian lớn để mở ra ngoài.
- Lợi ích: cửa trượt giúp tiết kiệm không gian, thuận tiện cho việc ra vào xe, đặc biệt khi chở nhiều người hoặc hàng hoá.
3/ Cửa cánh chim – Gullwing doors
Cửa cánh chim (ưng) có thiết kế đặc biệt, mở lên cao, bản lề đặt trên mui xe với các chi tiết cơ khí phức tạp, nâng lên hạ xuống bởi các ống thuỷ lực. Chiếc xe đầu tiên có thiết kế cửa cánh chim là Bugatti Type 64 xuất hiện từ năm 1939, mẫu xe đua của Ph áp, thiết kế bởi nhà sáng lập vĩ đại Jean Bugatti. Type 64 chính là nguyên mẫu, nguồn cảm hứng cho hàng loạt hãng xe Aston Martin, Mercedes, DeLorean… tạo nên những siêu phẩm “bước ra, bước vào”.
- Cơ chế: Cửa mở và xoay theo trục nghiêng hướng lên trên. Thiết kế này yêu cầu độ chính xác tuyệt đối về bộ phận cơ khí, không gian lớn hai bên để cửa mở hoàn toàn.
- Ứng dụng: Cửa cánh chim chỉ xuất hiện trên siêu xe. Tính thẩm mỹ cao, niềm tự hào phát sáng cho chủ nhân, đặc biệt tạo cảm giác wow wow cho đám đông xung quanh.
